Magazines | Noord Limburg Business nr 1 2020

88% van werkend Nederland ondervindt regelmatig stress. Dat is een zorgelijk percentage. Deze stress kan zorgen voor een sterke vermindering van het leefplezier, maar ook voor stressuitingen zoals gemoedswisselingen, depressie, problemen in relationele sfeer, vermindering van eigenwaarde, slechter slapen, lagere weerstand en uiteindelijk een burn-out.

Tekst: John van Heel 
Image by Steve Johnson from Pixabay 

Maar er liggen nog meer nadelen op de loer als stress een chronische factor is. Het stresshormoon cortisol giert dan namelijk doorlopend door ons lijf. Dat hormoon zorgt ervoor dat we in optimale staat van paraatheid zijn (de vecht-vlucht stand van ons lichaam). Dit is geëvolueerd omdat we gedurende ons bestaan regelmatig alle focus nodig hebben en daar moet dan alle energie naar toe. Wanneer we in de oertijd moesten jagen of vluchten, hadden we alle energie en focus nodig om te rennen. Daarvoor trekken we alle energie uit direct beschikbare energie; glycogeen, ofwel suikers. Deze energie ligt opgeslagen in onze spieren en is direct beschikbaar. Onze vetstofwisseling gaat dan even op een laag pitje. Ook gaat alle energie naar de spieren, waardoor onze weerstand lager wordt en we minder energie beschikbaar hebben voor andere lichamelijke processen zoals creatief denken en de spijsvertering. Tijdens die vecht-vlucht toestand was dat in de oertijd natuurlijk helemaal oke. Nu we in deze moderne tijd die energie niet meer op die manier kwijt kunnen en door stress doorlopend in die vecht-vlucht toestand dreigen te staan, werkt dit systeem tegen ons.

Werkgever en leidinggevende

Allereerst kun je als werkgever een omgeving creëren waarin stress minder de kop op steekt. Misschien wel de belangrijkste actie om regelmatig te ondernemen, is vragen stellen: "Hoe gaat het met je, gaat nog alles goed, kan je je werk goed aan, loop je niet over, heb je plezier in je werk?" Die persoonlijke aandacht is erg prettig en biedt de ruimte om te praten over eventueel aanwezige chronische stressfactoren. De persoonlijke aandacht biedt ook de ruimte voor complimenten en geeft een gevoel van ondersteuning, wat belangrijke aspecten zijn voor medewerkers om goed met werkdruk om te kunnen gaan en minder stress te beleven.

Wat binnen organisaties ook erg goed werkt is een WGG- en WKB-cultuur. WGG staat voor Wat Gaat Goed en WKB staat voor Wat Kan Beter. Vaak wordt er alleen geanalyseerd of gesproken wat niet goed gaat, maar de evaluatiemomenten worden een stuk positiever als je eerst de WKB's in kaart brengt en daarna afsluit met de WGG, dus samen bespreken wat goed gaat binnen de organisatie. Deze insteek biedt weer ruimte voor persoonlijke complimenten en inspraak in op-lossingen, ook weer een primaire factor voor een goed gevoel op de werkplek. In dit rijtje voor de werkgever kunnen de flexibele werktijden niet missen. Veel mensen willen niet meer fulltime werken, hebben kinderen, werken misschien graag ook eens thuis. Kortom, een geperso-naliseerd werk/privé-plan kan veel betekenen voor een positieve balansbeleving.

Werknemer

Uiteraard ligt de verantwoordelijkheid voor een goede balans niet alleen bij de werkgever. De werknemer kan zelf veel doen om die balans positief te houden. Voor de hand liggend is natuurlijk de duidelijkheid en openheid over je werk-privé balans aangeven en over de stand van zaken, als een ander eens over een grens gaat. Als het niet vermeld wordt, kan er niets aan gedaan worden. Ook voor jezelf opkomen is een belangrijke pijler om een goede balans te houden. Net als niet altijd maar alles naar je toe trekken, want vroeg of laat heb niet alleen jij nadeel, ook de collega's en de werkgever.

Stress is vaak een persoonlijke perceptie die zijn oorzaak vindt in onvoldoende tijd voor lichamelijke en mentale ontspanning. De vecht-vlucht stand, stress dus, activeert je sympathische zenuwstelsel. Onder andere beweging en ontspanning activeert je parasympatische zenuwstelsel. Als het parasympatische zenuwstelsel onvoldoende geactiveerd wordt, dan kan het lichaam niet herstellen. Het is dus belangrijk om te weten hoe dat te activeren en om dat dan ook meerdere malen per dag te doen. Hier een paar mogelijkheden:

Diepe neusademhaling

Sluit je mond en adem zo sterk als je kan in door je neus, alsof je een vochtige neus even flink ophaalt, maar dan langer en steviger. Laat daarna de adem gewoon natuurlijk los. Doe dit 10 tot 15 keer achter elkaar. Elke keer als je deze oefening doet, activeer je even het parasympatische zenuwstelsel en komen seratonine, melatonine, oxitrine en het Dhea hormoon vrij. Sluit je vecht-vlucht stand even af, vermindert het adrenaline en corticol in je systeem en staat je lichaam in ontspan- en herstelmodus.

Bewegen en sporten

Er zijn veel andere activiteiten die ons parasympatische zenuwstelsel activeren, waarvan bewegen en sporten hele belangrijke zijn. Elke wandeling, elke keer als we sporten of de spieren versterken, elke keer als we stretchen, een yoga les doen, pilates, enz. zorgen we ervoor dat ons lichaam in de herstelmodus gaat. Beter elk dagdeel deze herstelmodus activeren dan een keer per dag of twee keer per week.

Mindfulness

De meest eenvoudige manier van mentale ontspanning is je favoriete muziek luisteren met een kop-telefoon en je ogen dicht. Een andere manier is een zittende bodyscan. Gewoon even zitten en aandacht geven aan je voeten, wat je voelt, je benen, hoe je zit, je rug, of je ergens last van hebt, je schouders, ergens spanning, je nek, armen, gezicht. Door aandacht te hebben voor je lijf, ben je even weg van piekeren, denken aan het verleden, zorgen over morgen.

Meditatie

De ultieme manier om het parasympatische zenuwstelsel te activeren, is mentale ontspanning door meditatie. Jaren geleden is al wetenschappelijk onderzocht wat meditatie met onze hormonen doet; het activeert onze ontspan- en herstelmodus. Meditatie doe je door een minuut even naar iets te staren en daarin op te gaan, maar kan ook door bijvoorbeeld stiltemeditatie te oefenen, te mediteren met behulp van een mantra, een geluid of klank, onder begeleiding van iemand die je door de meditatie heen praat. Er zijn honderden manieren om te mediteren.

Kortom, gebruik je lijf, je ademhaling, mentale rust en zenuwstelsel als gezondheidsmedicijn.

John van Heel is leefstijl medicijn coach, docent leefstijlcoach opleiding en auteur van het boek 'Bewegen als medicijn, hoe doe je dat?'

www.hoedoejedat.nu

delen: